Waarom stellen mensen toch altijd de verkeerde, irrelevante vragen over de beelden op Paaseiland? Jacob Bronowski is een beetje geïrriteerd in The Starry Messenger. Trouwens, wat deden de Nederlandse ontdekkingsreizigers een onterechte observatie, toen ze daar op eerste paasdag 1722 voor het eerst aan land gingen. En vaak wordt de vraag gesteld: Hoe kwamen ze hier? Ze kwamen hier per ongeluk, dat is niet de vraag. De vraag is: waarom kwamen ze hier niet meer weg? Als Bronowski een beetje geïrriteerd is, is hij op zijn best.
Deel zes van The Ascent of Man gaat over sterrenkunde. Met daarin onder andere het gruwelijke verhaal over hoe Galilei Galileo niet werd gemarteld. En waar deze afleverig uiteindelijk gaat over protestanten, is de titel van deel 6 van zusterserie Civilisation: Protest and Communication.
Beide documentaires grijpen veel naar de Nederlandse geschiedenis deze keer. Onder andere Erasmus komt ter sprake. Dat is de man op wie wij zo trots zijn dat we er een universiteit naar vernoemd hebben. Maar Erasmus is niet voor niets vertrokken. Hij had niet zoveel op met Nederlanders.
Andere zaken die aan de orde komen zijn de oorsprong van het woord revolutie, en waarom het protestantisme wel moest ontstaan. En zeer actueel in deze week dat Selexyz zo zwaar in de problemen blijkt te zitten: waarom wij boeken en woorden zo belangrijk vinden in onze cultuur. Ik kan vast verklappen: dat is de schuld van Luther. Zonder het protestantisme waren die boekwinkels er helemaal niet geweest, als we Kenneth Clark mogen geloven.
Bekijk de twee documentaires via deze twee links:
Civilisation: A Personal View by Kenneth Clark, aflevering 6: Protest and Communication
The Ascent of Man, aflevering 6: The Starry Messenger
